Om met een kaart en een kompas te kunnen werken, heb je enkele vaardigheden nodig. Ook in deze tijd waarin we steeds fijnere technieken ontwikkelen zoals google maps en navigatiesystemen, komen de basisvaardigheden goed van pas. Het leren lezen en oriënteren van waar je bent en naar toe wilt gaan, komt altijd wel een keer op je pad. In dit artikel leer je hoe je moet kaartlezen met een kompas.

Hoe moet ik kaartlezen?

Om een kaart goed te kunnen lezen, begin je met de legenda. In de legenda staan symbolen en kleuren die aanduiden wat dit op de kaart betekent. Zo staat er bijvoorbeeld een vliegtuig als symbool dat daar zich het vliegveld bevindt. Een blauwe kleur geeft vaak aan dat daar water is. Als je de legenda kan lezen, kan je je oriënteren waar je bent of waar je naar toe wilt gaan en wat je onderweg allemaal tegenkomt. Als je dit oefent, leer je snel en makkelijk kaarten lezen. Of dit nu digitale kaarten zijn of papieren uitvouwkaarten. Een Atlas is een mooi boek om hiermee te oefenen en meteen de wereld een beetje te ontdekken.

Hoe lees ik een kompas?

Een kompas werkt met wijzers en richtingen zoals Noord, Noordwest, West, Zuidwest, Zuid, Zuidoost, Oost en Noordoost. Dit noemen we een kompasroos. In de scheepvaart en vliegverkeer worden deze richtingsaanduidingen nog steeds gebruikt.

De wijzers van het kompas draaien met de klok mee. Het noorden ligt op 0 graden, het oosten op 90 graden, het zuiden op 180 graden en het westen op 270 graden. En zo komen we weer aan bij het noorden. De wijzer (meestal rood) werkt op het magnetisch veld en richt zich op het noorden. Zo kan je altijd zien waar het noorden zich bevindt en als je het noorden weet dan weet je dus ook het oosten, zuiden en westen.

De andere wijzer is je oriëntatiewijzer. Deze zet je in de juiste richting van waar je naar toe wilt gaan. Nu wijst deze naar de goede richting en de rode wijzer naar het noorden. Lees het aantal graden af en loop dan in de juiste richting. Bedenk ook goed hoelang of hoeveel meter je in deze richting op moet gaan. Zo bekijk je punt voor punt hoe je op de juiste bestemming moet komen.

Tip: Je kompas werkt op het magnetisch veld van de aarde. Zorg ervoor dat je geen andere voorwerpen in de buurt hebt die magnetisch zijn, zoals metaal (telefoon).

Opdrachten om mee te oefenen en meteen op avontuur te gaan om te leren kaartlezen

1. Speurtocht met kaartlezen

Organiseer een speurtocht waarmee de route is aangegeven op een kaart. Zorg voor een duidelijke wandelkaart/plattegrond van het gebied waar je de speurtocht houdt. Stippel van te voren een tocht uit met stift. Geef duidelijk het startpunt aan. Laat nu de kinderen de kaart lezen en volg de route. Geef aanwijzingen hoe ze kunnen zien of ze nog op de juiste weg zijn. Staat er op de kaart tijdens de route een kerktoren bijvoorbeeld, dan weet je of jullie goed gaan of juist de andere kant op moeten. Je kan eindigen bij het beginpunt of bij een ijssalon om een ijsje te halen of juist ergens waar een schat ligt begraven. Lees hier meer over in het artikel “Hoe maak ik een schatkaart”.

2. Zoek waar de herkenningspunten op de kaart staan

Maak een speurtocht met foto’s van herkenningspunten en een kaart. Loop van te voren zelf een leuke route. Deze opdracht kan ook met de fiets zodat je een grotere route kan uitstippelen.

Maak dan foto’s die de kinderen kunnen herkennen. Laat de kinderen de eerste foto zien en op de kaart aankruisen. Weten zij nu welke kant ze op moeten gaan om bij het punt van de foto te komen? Geef dan de tweede foto pas als jullie bij de eerste foto zijn. Zo ga je foto of punt voor punt verder. Op de kaart komt dan langzamerhand de afgelegde route in beeld.

voorbeelden van herkenningspunten:

3. Plan je vakantieroute op de kaart met leuke pauzes

Als je met de auto op vakantie gaat, plan dan de route van tevoren met je kind. Bekijk ook hoelang de weg in totaal duurt en na hoeveel tijd jullie even een stop willen maken. Laat je kind kijken op de kaart of er een leuke plek is om even te pauzeren. Bijvoorbeeld een parkeerplaats met een speeltuintje of ergens bij een wandelgebied om de benen te strekken, of bij een kasteel waar je kan kijken en rondlopen. Je kind leert zo aandachtig de kaart te lezen en het maakt de autorit een stuk leuker. Voor spelletjes tijdens het autorijden; lees ons artikel “spelletjes tijdens het autorijden”.

4. Vakantiefoto’s bekijken en zoeken op de kaart waar dit ligt

Of je nou zelf op vakantie bent geweest of iemand uit de naaste omgeving, iedereen krijgt wel eens mooie vakantiefoto’s doorgestuurd. Pak samen met je kind de Atlas erbij of een grote landkaart en zoek dan eerst eens op waar het land van bestemming ligt ten opzichte van thuis. En dan de kaart van dat gebied erbij om de specifieke plaats op te zoeken van de foto. Als je een kaart hebt, kan je deze ook ophangen en alle bezochte plekken met een pin (punaise) vastprikken. Zo volg je de route en je kind leert kaartlezen en krijgt inzicht in topografie.

5. Speurtocht met kompas lezen

Voordat je met kinderen deze speurtocht kan doen, zullen ze eerst moeten leren hoe een kompas werkt. Na de uitleg, laat je ze even oefenen in de tuin of om een blokje om het huis. Als ze de strategie doorhebben, is het leuk om een zoektocht te maken met een lijstje coördinaten. Je zet voor jezelf eerst een route uit met daarbij punten. Deze punten worden de coördinaten berekent vanaf bijvoorbeeld de voordeur. Aan de hand van een kompas en deze lijst, gaan de kinderen op pad. Je kan bij elk punt een hint geven zodat de kinderen weten dat ze die coördinaat goed hebben gelopen en berekend.

Ook hier is het leuk om een doel aan de speurtocht te koppelen zoals; schatzoeken. In plaats van alle coördinaten op een lijst te zetten, kan je ook 1 voor 1 de punten geven. Als ze dan bij de goede plek zijn aangekomen, ligt daar de volgende stap klaar.

6. Piratenspel met coördinaten voor op zee

Dit is een rollenspel wat je kan spelen met een echte boot op het water of met een gemaakt vlot op het gras. Bij beiden komen de kinderen in een rol van piraat. En hun fantasie zal het verhaal vertellen van waar zij naar toe varen en wat zij allemaal onderweg tegenkomen en meemaken. En zoals echte piraten gebruiken zij natuurlijk een kompas en waterkaart om de weg te vinden. Zorg voor een landkaart, kompas en verrekijker om de piraten op weg te helpen om naar hun schat te zoeken of naar een ander land te varen.

7. Wandeling met kompas en kaartlezen

Als het kaartlezen is geoefend en ook het kompas lezen is aangeleerd, kan je deze twee vaardigheden aan elkaar koppelen. Bedenk een plek waar je naartoe wilt gaan en bekijk dan thuis aan de hand van een kaart, welke richting en hoeveel graden je moet gaan. De richtingen van de windroos gebruiken en de graden aflezen op het kompas. Kijk of het lukt om steeds weer op de juiste plek te komen. Kloppen de gegevens van het kompas en de kaart met de werkelijkheid?

Heb jij nog meer leuke ideeën om kaart en kompas lezen te oefenen? Deel deze dan met ons via het contactformulier en wie weet plaatsen wij jou idee erbij.